ایلام حساب

شناسنامه بانكداري اسلامي در جهان 

ترجمه: مسعودرضا طاهري
بانكداري اسلامي در دنيا رشد قابل توجهي داشته است. اولين موسسه‌ مالي اسلامي موسسه دارالمال اسلامي (DMI) است كه در سال 1981‌ با سرمايه يك ميليارد دلار در ژنو تاسيس شد. در سال 1982‌ سود خالص اين موسسه نزديك به 9/7‌ميليون دلار بود كه دليل عمده اين ميزان سود، سرمايه‌گذاري موسسه در فلزات گرانبها بوده است. آنچنانكه سود سال 1983‌ تا بدين اندازه قابل توجه نبوده است.

اين موسسه در مناطق و كشورهاي مختلف جهان به عمليات بانكداري پرداخته است كه باهاما، بحرين، گينه، منطقه توريستي ISLE of Jersey در سواحل شمال غرب فرانسه، نيجر، سنگال، سودان، سوئيس، امارات متحده عربي و انگليس از اين جمله‌اند.
رييس اين موسسه مالي شاهزاده سعودي محمدالفيصل السعود است.
نتايج عملكرد مالي (DMI) نشان مي‌دهد كه با وجود سرمايه‌گذاري كلان گروه در توسعه و ايجاد ساختارهاي مالي جانبي بدون هزينه، امكان سود عملياتي كوچكي نيز فراهم كرده است.
نقدينگي توليد شده از عملكرد بانكي براي پوشش دادن هزينه‌هاي جاري و ايجاد ساختار‌هاي جنبي مورد استفاده قرار گرفته است.
مطالعات گسترده‌اي در دومين سال فعاليت (DMI) براي ارزيابي نتايج عملكرد مبتني بر شريعت اسلامي در كشورهايي كه اين موسسه داراي شعبه است، انجام گرفت. مشتريان و انجمن‌هاي متعددي نيز همكاري با (DMI)، مورد پژوهش قرار گرفتند.
دفتر DMI در بحرين سرمايه‌گذاري در منطقه خليج‌فارس را بر عهده دارد و شعبه DMI در باهاما مسوول تجارت بين‌المللي است. تا مارس 1984‌ اين دفاتر به تنهايي نزديك به 400‌ميليون دلار در عمليات مختلف مالي سرمايه‌گذاري كرده‌اند.
دومين موسسه بانكي اسلامي بزرگ دنيا 
گروه مالي – اسلامي البركه (AL Baraka) است. اين گروه در لندن پايه‌گذاري شد. در سال 1982‌ در جده عربستان با بيش از 500‌ميليون دلار سرمايه، كار خود را آغاز كرده و هم‌اكنون در سراسر دنيا در لندن، تونس، سودان، تركيه، عربستان سعودي، دبي، بحرين، مصر، عراق و سنگاپور عمليات بانكداري انجام مي‌دهد.
شيخ‌صالح‌ كمال رييس اين بانك از سوي بانك انگلستان به عنوان يك فرد مجاز براي جذب سپرده (licensed deposit taRer) و مجاز به انجام تمامي عمليات بانكداري شناخته شده است. اين بانك در آغاز به دنبال همكاري با شركت‌هاي بزرگ انگليسي بود و بعدها شركت‌هاي سراسر قاره اروپا و آمريكاي شمالي به تبادلات مالي گسترده‌اي پرداخت.
سومين بانك بزرگ اسلامي، نظام بانكداري اسلامي بين‌المللي (IBS) لوكزامبورگ است. 25‌درصد سهام اين بانك متعلق به گروه بانك (AL Baraka است و 15‌درصد سهام آن متعلق به بانك اسلامي كويت (Kvwait financal House) و 60‌دصد سهام به ساير سرمايه‌گذاران تعلق دارد. بانك اسلامي بين‌المللي (IBI) دانمارك نيز متعلق به اين بانك است.
اين بانك (IBS) يكي از موفق‌ترين موسسات مالي به ويژه در خليج‌فارس و غرب است. اين بانك در چارچوب قوانين دانمارك به فعاليت بانكي مي‌پردازد و متاثر از فلسفه اقتصادي غرب است اما بر محور اصول اسلامي حركت مي‌‌كند. سرمايه اين بانك از 10‌ميليون دلار به 100‌ميليون دلار در سال 1982‌ افزايش يافته بين 31‌دسامبر 1982‌تا 30‌ ژوئن 1983‌ مجموع دارايي آن از 6/14‌ميليون دلار به 8/41‌ميليون دلار افزايش يافت. دكتر گمال اتيه مدير عامل اين بانك است.
بانك IBS در راستاي همكاري گسترده‌تري با موسسات مالي اسلامي حركت مي‌كند. اين بانك سهامداران بيشتري در بانك كويتي (KFH)، گروه مالي البركه (AL- Baraka)، موسسه مالي الاوقاف كويت (AWqaf of kvwait) و ابوظبي و بانك اسلامي Tadamun سودان به دست آورده است.
اريك تروله شولتز، مدير عامل بانك IBS مي‌گويد: بانك‌ها كه هنوز در مرحله پايلوت به انجام عمليات بانكي مي‌پردازد، در سخت‌ترين شرايط در قاره اروپا خدمات بانكي ارائه مي‌‌دهد با اين حال موفقيت ما درهاي بازارهاي اروپايي را براي ساير بانك‌هاي اسلامي خواهد گشود.
كويت فايناس هاووس (KFH) بزرگ‌ترين بانك اسلامي كويت و يكي از بانك‌هاي اسلامي است كه در منطقه خاورميانه بيشترين رشد را داشته است. عمليات بانكي آن در سال 1978‌ آغاز شد و در سال 1980‌ به سود خالص 7/9‌ميليون كرون دانمارك دست يافت.
سود خالص آن در سال 1981 در حدود 25ميليون كرون دانمارك بود و در سال بعد (1982) سود خالص اين بانك به 9/45ميليون كرون رسيد. كاهش نرخ رشد كويت، موج سپرده‌ها و نبود قدرت مانور و تنوع دارايي در بحران‌هاي مالي و اقتصادي در سال 1983 سود خالص اين بانك تا حد 7/36ميليون كرون دانمارك كاهش يافت. 
به دليل برخي مشكلات بانك KFH جذب سپرده جديد را متوقف كرد و دولت كويت با اعطاي يك‌سري امتيازات تجاري و مجوز سرمايه‌گذاري در چند پرتفوي، به ويژه در ليزينگ‌ها و سرمايه‌گذاري‌هاي مشترك با بانك اسلامي مالزي اين بانك را مورد حمايت قرار داد. 
بانك KFH اگر چه در سال 1984 به مازاد عملياتي در حدود 5/93ميليون دلار دست يافت، اما هيچ‌گونه سودي بين سهامداران تقسيم نكرد و همه را به حساب ذخيره خود منتقل كرد. 
بانك توسعه اسلامي (IDB) يكي ديگر از موسسات مالي اسلامي است كه در شهر جده عربستان سعودي براساس شريعت اسلامي به فعاليت مالي مي‌پردازد.اين بانك در اكتبر سال 1975 تاسيس شد.
سرمايه اوليه اين بانك توسط دولت‌هاي عربستان سعودي، كويت، بحرين، پاكستان، بنگلادش، تركيه و اندونزي تامين شده است. 
اين بانك در سال‌هاي 83-1982 در بين 39كشور عضو با انجام 387عمليات بانكي به ارزش 3917ميليارد دلار به سودي نزديك به 26ميليون دلار دست يافت. 
دكتر احمد محمود‌علي رييس اين بانك با اشاره به شرايط اقتصادي جهان معتقد است كه بانك توسعه اسلامي به فعاليت با ثبات خود ادامه مي‌دهد. 
در ايران به سال 1985 (21مارس) همزمان با نوروز تمامي عمليات بانك‌ها اسلامي شد. 
البته اين حركت موجب نشد كه سپرده‌گذاران اقدام به خارج ساختن سپرده‌هاي خود كنند و آمارها نشان مي‌دهد كه در دو ماه آغاز فعاليت نظام بانكداري اسلامي در ايران حجم حساب‌هاي بانكي مبتني بر قوانين اقتصادي اسلامي به ميزان 1200ميليون‌دلار رسيد. اين رقم در طول شش‌ماه به 5500ميليون دلار رسيد. 

برای مشاهده متن کامل مقاله (( شناسنامه بانکداری اسلامی )) به ادامه مطلب مراجعه کنید .